Janusz RudnickiJanusz Rudnicki urodził się w Warszawie w 1897 roku. Był synem Jana, przedsiębiorcy kamieniarskiego. Ojciec przed wybuchem I Wojny Światowej był działaczem społecznym w Towarzystwie Gimnastycznym "Sokół" i wychował swojego syna w duchu patriotycznym. Janusz będąc uczniem Szkoły Realnej Stowarzyszenia Techników, wstąpił do tajnej organizacji młodzieżowej "Zarzewie". W ramach tej organizacji utworzył we wrześniu 1911 roku zastęp, a potem pluton skautowy w swojej szkole. Działał w oparciu o lekturę pisma "Scouting", które przywiózł mu z Anglii ojciec, a także książki Andrzeja Małkowskiego "Skauting jako system wychowania młodzieży", którą otrzymał kanałami organizacyjnymi "Zarzewia". W szkole Staszica, obok "zarzewiackiego" plutonu skautowego utworzonego przez Janusza, działał inny pluton skautowy utworzony przez Jerzego Wądołkowskiego w ramach OMN (Organizacji Młodzieży Narodowej). Oba plutony ściśle ze sobą współpracowały organizując wiele wspólnych ćwiczeń i wycieczek za miasto. Obaj plutonowi uczestniczyli też w pracach Komisji Porozumiewawczej różnych organizacji niepodległościowych prowadzących pracę skautową, której celem było stworzenie jednolitej organizacji skautowej i podporządkowanie jej lwowskiemu Naczelnictwu. Wspólne ćwiczenia obu plutonów i praca w komisji tak zbliżyły skautów wywodzących się z różnych organizacji, że na początku 1912 roku postanowiono połączyć się w jedną drużynę im. Zawiszy Czarnego (późniejsza 16 WDH). Drużynowym został Jurek Wądołkowski, a przybocznym Janusz Rudnicki.

W marcu 1912 roku, w wilii Państwa Rudnickich w Strachowie koło Urlii, odbył się pierwszy na ziemiach zaboru rosyjskiego kurs instruktorów skautowych prowadzony przez druhów K. Morrisa oraz J. Grodyńskiego i M. Affanasowicza, przybyłych w tym celu z Galicji. W kursie tym wziął oczywiście udział także Janusz Rudnicki.

Zaraz po zakończeniu kursu Janusz Rudnicki przez około miesiąc prowadził drużynę Zawiszy Czarnego, podczas gdy jej drużynowy organizował pierwszą większą, bo tydzień trwającą, wycieczkę drużyny do Grotowic nad Pilicą. Pozycja Janusza w Drużynie nie była zbyt mocna. Miał na to wpływ przede wszystkim jego wiek: Janusz był o dwa lata młodszy od Jurka Wądołkowskiego i Piotra Olewińskiego, którzy nadawali ton Drużynie.

Po wakacjach, we wrześniu 1912 roku Naczelna Komenda Skautowa odkomenderowała Janusza Rudnickiego do utworzenia i objęcia drużyny skautowej złożonej z trzech zawiązków powstałych z inicjatywy K. Morrisa. Pierwszy zastęp powstał wśród młodzieży rzemieślniczej należącej do Stowarzyszenia Młodzieży Katolickiej, drugi działał przy Szkole Realnej Kazimierza Nawrockiego, a trzeci przy Szkole Techniczno- Kolejowej. Janusz dokonał udanego scalenia wszystkich trzech grup w jedną drużynę skautową im. gen. Józefa Sowińskiego (późniejsza 9 WDH) i został mianowany jej pierwszym drużynowym. Pełnił tę funkcję aż do 1916 roku.

Latem 1914 roku Janusz Rudnicki wraz kilkoma innymi instruktorami skautowymi z Warszawy wziął udział w kursie instruktorskim w Skolem w Galicji. W skutek wybuchu wojny kurs nie został jednak ukończony. Po powrocie do Warszawy Janusz wstąpił do powstałej z inicjatywy Józefa Piłsudskiego Polskiej Organizacji Wojskowej. Pracę w POW łączył z prowadzeniem drużyny. Ukończył Wolna Szkołę Wojskową POW (1914 r.), szkołę podoficerska oraz szkolę podchorążych POW (1916 r.). W 1917 został podoficerem POW.

Jesienią 1914 roku miał miejsce pierwszy rozłam w skautingu warszawskim. Ks. Kazimierz Lutosławski, który był członkiem konspiracyjnej NKS, wygłosił publiczny odczyt potępiający zrywy powstańcze z 1830 i 1863 roku. Większość drużynowych wystosowała protest do NKS domagając się ustąpienia ks. Lutosławskiego z władz skautowych. W odpowiedzi NKS zawiesiła w czynnościach i zdegradowała wszystkich 13-tu instruktorów, którzy protest podpisali. Był wśród nich również Janusz Rudnicki. Wszyscy oni, wraz ze swoimi drużynami, wypowiedzieli posłuszeństwo NKS. Przy NKS pozostała w całości tylko drużyna im. ks. J. Poniatowskiego i część drużyny im. T. Rejtana. Zbuntowane drużyny utworzyły Wydział Rady Drużynowych, jako swoją zwierzchnią władzę. Janusz Rudnicki został członkiem tej nowej sześcioosobowej komendy warszawskich drużyn skautowych. Prawdziwym tłem konfliktu był niechętny stosunek NKS, pozostającej pod wpływami narodowej demokracji, do czynu legionowego Józefa Piłsudskiego, który z kolei popierała młodzież skautowa. W 1915 roku ks. Lutosławski ustąpił z NKS i udało się na krótko zażegnać rozłam. Konflikt odżył jednak jesienią 1915 roku, po zajęciu Warszawy przez Niemców. Dziewięć drużyn ponownie wypowiedziało posłuszeństwo NKS, niechętnej współpracy skautów z legionami Piłsudskiego i podporządkowało się Polskiej Organizacji Skautowej (POS) działającej w Piotrkowie i jawnie sympatyzującej z Legionami. Tym razem Janusz Rudnicki pozostał pod rozkazami NKS. Wszedł w skład Rady Drużynowych. Gdy NKS zmieniła nazwę na ZHP, została przeprowadzona reorganizacja i powołano hufce oraz Radę Hufcowych. Janusz Rudnicki został hufcowym III hufca ZHP i wszedł w skład Rady Hufcowych. W 1916 r. został sekretarzem I Okręgu Stołecznego ZHP, a w 1917 r.jego komendantem.

Latem 1915 roku Janusz Rudnicki zorganizował i poprowadził pierwszy letni obóz swojej drużyny, który miał miejsce w Adampolu koło Urli. Latem 1917 roku był komendantem kolonii kilku drużyn będącej podsumowaniem pierwszego jawnego kursu przysposobienia wojskowego. Kolonia odbyła się w Kluczkowicach w woj. lubelskim. W tym samym roku Janusz Rudnicki uczestniczył w redagowaniu pisma "Harcerz". Przekradał się też na teren okupacji austriackiej w celu kontynuowania akcji konsolidacyjnej na tych terenach.

W dniach 1 i 2 listopada 1918 roku odbył się w Warszawie zjazd zjednoczeniowy, na którym dokonało się połączenie wszystkich organizacji skautowych z terenów dawnego Królestwa w jeden Związek Harcerstwa Polskiego. Janusz Rudnicki był bardzo mocno zaangażowany w organizację zjazdu pełniąc funkcję jego kwatermistrza. W paradzie harcerskiej, zorganizowanej z okazji zjednoczenia, Janusz prowadził wszystkie drużyny męskie.

10 i 11 listopada 1918 roku Janusz Rudnicki brał czynny udział w organizowaniu akcji rozbrajania przez harcerzy okupacyjnych wojsk niemieckich. Następnie, wszedł w skład komendy Batalionu Harcerskiego, pełniąc funkcję adiutanta baonu w stopniu podchorążego, który uzyskał w POW.

W wojnie 1919-1920 roku wyróżnił się w służbie frontowej i w uznaniu zasług został awansowany do stopnia porucznika. Z wojska powrócił do życia cywilnego w stopniu kapitana rezerwy.

Po ukończeniu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego z tytułem magistra inżyniera, pogłębiał swoją wiedzę na studiach specjalistycznych w Danii. Po powrocie do kraju pracował w spółdzielczości mleczarskiej, gdzie doszedł do stanowiska Prezesa Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich. Następnie, został Dyrektorem Departamentu w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych.

Jesienią 1939 roku, po przegranej kampanii wrześniowej, udał się na Węgry, gdzie brał udział w pracach konspiracyjnych na odpowiedzialnych stanowiskach.

W październiku 1941 roku, jako kurier rządu emigracyjnego, przekradł się do przez granicę słowacką do Zakopanego, przenosząc ze sobą rozkazy dla struktur konspiracyjnych w kraju. Na skutek zdrady został aresztowany przez Gestapo na dworcu kolejowym w Szaflarach. Był więziony w Zakopanem, Tarnowie i Oświęcimiu, gdzie w 1942 roku został zamordowany.

W całym swym pracowitym życiu kierował się ideałami harcerskimi, które wpajał swym podkomendnym. Swym poświęceniem dla Ojczyzny udokumentował wierność tym ideałom.

Janusz Rudnicki posiadał następujące odznaczenia: 

  • Krzyż Niepodległości za prace wojskowo-konspiracyjne w POW 
  • Krzyż Walecznych 
  • Order Virtuti Militari - za męstwo na placu boju i wykazane zdolności dowódcze 
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski - za zasługi w służbie cywilnej
  • Krzyż I Brygady Legionów Polskich "Za wierna służbę"
  • Odznakę Honorową Naczelnego Dowództwa Polskiego
  • Odznakę "Za zasługi dla ZHP" 
 

Marzec 1912 r. Pierwszy w zaborze rosyjskim kurs instruktorski w Strachowie w willi państwa Rudnickich. Janusz Rudnicki stoi w drugim rzędzie od góry jako trzeci od lewej. Pierwszy od prawej stoi ojciec Janusza Jan Rudnicki. pierwszy od prawej siedzi Adam Rudnicki - brat Janusza.

 

Rok 1917. Instruktorzy harcerscy. Prawdopodobnie redakcja "Harcerza". Trzeci od prawej stoi Janusz Rudnicki.

 

Opracował: Marek Gajdziński 
na podstawie:

  • 9 WDH im. Gen. J.L. Sowińskiego - Historia Drużyny 1912-1982
  • Roman Różycki – 25 Lat Dziejów Szesnastki 1911-1936
  • Wacław Błażejewski – Z Dziejów Harcerstwa Polskiego 1910-1939